Көне заманнан бүгінге жеткен, кешеге дейін ата-бабаларымыз пайдаланған үй құралдарының бірі – тас диірмен. Бірақ дән тартып, ұн дайындауға арналған бұл құрылғыны біз секілді балалар біле бермейді. Тек мұражайларға барғанда ғана көріп, тамашалай аламыз. Менің әжем Рафиха Қожашева бүгінгідей дамыған уақытта заманауи тұрмыстық техникалардың тас диірменді қолданыстан ығыстырып шығарғанын, бірақ тас диірмен қазақ деген ұлт барда өз құндылығын жоғалтпайтынын айтты. Әжем мені ертіп, аудандық тарихиөлкетану музейіне апарды. Ондағы мақсаты — маған ата-бабаларымыз пайдаланған тас диірменді көрсету және оған дән тартып, тары талқанының қалай дайындалатынын үйрету.
-Мен көрген қол диірмені екі үлкен қыша тастан жасалыпты. Ортасында тары салатын үңгісі бар. Үстіңгі тасты айналдыру үшін ұстауға арналған тұтқа салынған. Әжем үйден апарған тарысын шығарып, диірменнің тесігіне салып, үстіңгі тасты айналдырып бастады. Бірер сәттен соң тары тастардың арасында үгітіліп, төменгі тастың астына жинала бастады. Сол сәтте әжем талқанды алып, «Ботам, міне талқан осылай дайын болады. Халқымыз қанша көшіп-қонып жүрсе де, ағаш сабы бар тас диірменін тастамаған. Осы диірменге бидай тартып, ұн дайындап, қамыр илеп, нан пісірген», — деді.
Әжем екеуміздің музейге барған бұл саяхатымыз мен үшін үлкен жаңалық болды. Көне жәдігермен танысып, оны қалай пайдалану керектігін біліп, тас диірменді өз қолым мен қозғалтып көрдім. Күнде қаймаққа былғап жеп жүрген талқанды өзім дайындап, мәз болдым.
Нұрғаным КЕСІКҚҰЛ