Халық даналығында «ұлтыңды сақтағың келсе, қызыңды тәрбиеле» деген тәмсіл бар. Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі қарсаңында әжелеріміз бен аналарымыз қос бұрымды қыздарын қасына алып, ұлттық құндылықтарымызды насихаттады. Бірі салт-дәстүрімізді үйретсе, енді бірі ұлттық тағамдарды дайындатты. Ал өзгелері қолөнерге баулыды. Әжелер мен аналар қыздары мен немерелерінің осы үйренгендерін көңілге тоқып, ертеңгі өмірлеріне азық ететіндеріне сенімді.
— Бүгінде менің қатарластарымның көпшілігі ұршық иіру дәстүрін біле бермейді. Себебі бұл дәстүр ұмыт болып барады десем, қателеспеймін. Бүгінде ұршықты көп үйлерден таппаймыз. Ал біздің үйде ұршық бар. Ол ұршықтың иесі менің үлкен әжем — Сәуле Аманғосова. Оның жасы тоқсаннан асса да әлі күнге дейін жүн түтіп, ұршық иіріп, тоқыма тоқиды. Үлкенәжемніңұршығынүлкен атам өз қолымен жасап беріпті. Сол себепті әжем ұршығын қастерлеп, отбасылық жәдігер ретінде сақтап, бізге аманаттады.
Ол үнемі ұршық иіру дәстүрі — қазақ ұлтының мәдениеті мен тұрмыс-тіршілігінің маңызды бөлігі екенін айтып отырады. Әсіресе, қазақ әйелдері жүн түтіп, ұршық иіріп, тоқыма тоқып, отбасы мүшелеріне түрлі киім-кешек дайындаған. Ұршықпен жіп иіру — сабырлықпеншеберлікті талапететін жұмыс, сондықтан оны шебер иірген әйелдержоғары бағаланған деседі.
Әжемнің айтуынша, алдымен ақ қойдың жүнін жуып, тазартып, кептіру қажет. Содан соң оны тарап, біркелкі, түйінсіз етіп түту өте маңызды. Шүйкелеп алған жүнді ұршыққа байлап, оны тізесіне салып айналдырып, жіп иіреді. Жүннің бір бөлігін ұршыққа салып оңқай, бір бөлігін солақай етіп жасайды. Дайынболғанжіптердіберік әрі мықты болуы үшін беттестіріп, екеуін қосып иіріп, жіп дайындайды. Мен қазір әжемнен ұршық иіруді үйреніп жүрмін. Әжем ұршыққа қатысты ырым-тыйымдардың да барын айтып отырады. Айталық, түнде ұршық иіруге болмайды екен. Себебі жын-пері оянып кетеді деген сенім бар. Ұршықтың жібін үзбеу де өте маңызды. Жіп үзілсе, үйден берекенің кетуі мүмкін деп сенген.
Менің әжем ұршық иірумен қатар, тоқыма тоқып, кесте тігеді. Бізге түбіттен малақай, мойыншалғы, қолғап, кеудешетоқыпбереді. Мен де өскенде үлкен әжем секілді қолөнермен айналысып, ұлттық салт-дәстүрлерімізді сақтауға атсалыссам деймін.
Нұрғаным КЕСІКҚҰЛ